Bản mã là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực xây dựng. Nó đóng vai trò tạo liên kết cố định và chịu lực trong các công trình xây dựng, từ cây cầu đến nhà cao tầng. Nhưng bản mã là gì và tại sao nó lại quan trọng đến vậy? Bản mã, còn được gọi là bản mã thép hay bản mã sắt, là một tấm thép được hàn thành hộp vuông và đặt ở đầu cọc bê tông. Nó có vai trò kết nối và làm cố định các cấu trúc, từ việc hàn nối cọc bê tông cho đến tạo bản gờ cho bu lông và các yếu tố liên kết khác. Với tác dụng quan trọng này, bản mã trở thành một phần không thể thiếu trong các công trình xây dựng hiện đại.
Khái niệm về bản mã
Giới thiệu về bản mã
Bản mã, còn được gọi là thép bản mã, bản mã thép, bản mã cầu thang, sắt bản mã hay cừ sạn (dùng tại miền Nam), là một tấm thép được hàn thành hộp vuông và đặt ở đầu cọc bê tông trong các công trình xây dựng. Bản mã có vai trò hàn nối hai cọc bê tông với nhau hoặc tạo bản gờ cố định làm trung gian cho bu lông ốc vít, đinh tán và các liên kết trong cấu trúc thiết kế. Nó được sử dụng ở các điểm uốn cong, vị trí khớp hoặc mối liên kết rời rạc để chuyển tải ứng suất giữa các chi tiết tham gia vào kết nối và tăng cường mối nối và cả lực bám giữa chúng.
Công dụng của bản mã
Bản mã có vai trò quan trọng trong các công trình xây dựng. Nó được sử dụng rộng rãi trong liên kết dầm cột của các cây cầu và trong quá trình thi công móng nhà, móng cầu, cao ốc, và nhiều cấu trúc xây dựng khác. Bản mã được cố định bằng đinh tán, bu lông, hàn hoặc ép. Với khả năng chịu lực tốt, bản mã đảm bảo sự ổn định và căn chỉnh trong cấu trúc thiết kế. Với vai trò chịu tải trọng, bản mã thiết lập mối liên kết cố định giữa các chi tiết và giúp chịu lực trong quá trình sử dụng.
Cấu tạo của bản mã
Hình dạng và cấu tạo thông dụng
Bản mã thường có hình dạng và cấu tạo đơn giản. Các tấm bản mã thông dụng thường có dạng hình vuông, chữ nhật hoặc hình thang, với bề mặt được dập lỗ cho bulong đi qua. Ngoài ra, ta cũng có thể gặp các bản mã có hình tam giác, hình tròn, oval hoặc hình dạng tùy chỉnh phù hợp với các khớp nối và cạnh của dầm cột. Hình dạng, kích thước và độ dày của bản mã phụ thuộc vào thiết kế dầm cột, lực và tải trọng của kết cấu thép. Góc giữ cạnh bản mã với trục thanh không bé hơn 15 độ để đảm bảo truyền lực từ thanh vào bản mã.
Hình dạng tùy chỉnh của bản mã
Bản mã có thể được tạo thành từ thép cán nguội, thép không gỉ, thép mạ kẽm, đồng hoặc nhôm. Thép mạ kẽm được sử dụng phổ biến do khả năng chống gỉ sét cao, độ cứng và tuổi thọ sử dụng. Thép SS400 là một loại thép phổ biến, được sử dụng để làm bản mã trong thi công nhà thép tiền chế và các công trình công nghiệp. Bản mã có thể được sơn phủ bề mặt để tăng cường khả năng bảo vệ và khả năng chịu lực. Các vật liệu khác như đồng hoặc nhôm ít thông dụng trong làm bản mã và thường chỉ phù hợp cho các cấu trúc nhỏ không có yêu cầu cao về khả năng chịu lực.
Lưu ý về thép bản mã trong xây dựng
Độ rộng và độ dày của thép bản mã
Độ rộng của thép bản mã cần đảm bảo đủ cho bố trí liên kết về chiều dài của đường hàn và phân bổ các bulong trên bề mặt. Độ dày của thép bản mã xác định dựa trên độ mảnh và bền của vật liệu. Quá dày có thể phá hoại giòn bulong, trong khi quá mỏng có thể phá hoại liên kết do chảy dẻo của thép bản mã.
Các phương pháp cắt thép bản mã
Phương pháp cắt Plasma
Phương pháp cắt Plasma sử dụng tốc độ cắt nhanh, đạt năng suất cao. Tuy nhiên, đường cắt không luôn chuẩn và có hiện tượng vị vát. Với các tấm thép có độ dày lớn, độ vát càng cao và ảnh hưởng đến thẩm mỹ của sản phẩm.
Phương pháp cắt Laser
Phương pháp cắt Laser sử dụng chùm tia laser chiếu trực tiếp lên bề mặt để tạo nhiệt và gây chuyển biến pha, làm chảy hoặc bốc hơi phần chi tiết bị tiếp xúc. Phương pháp này có độ chính xác và tính thẩm mỹ cao, ít phải xử lý lại so với phương pháp cắt Plasma.
Phương pháp cắt Oxy-gas
Phương pháp cắt Oxy-gas là phương pháp lâu đời, được sử dụng để cắt các tấm thép dày. Tuy nhiên, phương pháp này có độ vát cao khi cắt các tấm thép dày.
Phương pháp cắt tia nước
Phương pháp cắt tia nước sử dụng áp lực nước cực đại để cắt thép. Phương pháp này tạo ra các vết cắt nhỏ và mịn, không sinh ra nhiệt, không biến dạng vật liệu cắt. Tuy nhiên, đây là phương pháp có chi phí vận hành và gia công cao so với các phương pháp khác.
Kết luận
Trên tổng quan, bản mã là một thành phần không thể thiếu trong các công trình xây dựng. Qua bài viết này, chúng tôi đã cung cấp cho bạn cái nhìn sâu hơn về bản mã, từ khái niệm, công dụng, cấu tạo cho đến vật liệu và phương pháp cắt. Bản mã, với khả năng chịu lực và khả năng liên kết, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo cố định và ổn định cho các cấu trúc xây dựng. Đồng thời, nó cũng là một yếu tố quan trọng giúp tăng cường tính thẩm mỹ và bảo đảm an toàn cho các công trình. Bản mã là điểm nối sức mạnh và sự tin cậy trong xây dựng, và thông qua việc hiểu rõ về nó, chúng ta có thể xây dựng những công trình vững chắc và ấn tượng.
